Kỹ thuật điện - An toàn điện - An toàn vệ sinh lao động - Quy trình, Quy phạm, quy định - Năng lượng mặt trời

Menu

Tác hại của dòng điện, điện áp, điện trở ảnh hưởng đến con người



GIÁO ÁN
CÁC QUY ĐỊNH CHUNG VỀ AN TOÀN ĐIỆN
(Tác hại của dòng điện, điện áp, điện trở ảnh hưởng đến con người.)
A./ Mục đích, ý nghĩa:
- Nhằm hướng dẫn cho người công nhân ngành điện nắm vững các tác hại của dòng điện, điện áp, điện trở ảnh hưởng đến sức khỏe con người.
- Bồi dưỡng thêm kiến thức an toàn điện cho người công nhân hiểu sự nguy hiểm của dòng điện và biện pháp ngăn ngừa tai nạn điện cho mình và người khác.
B./ Đối tượng học tập:
Bao gồm đối tượng 1, 2 và 3 (tất cả các đối tượng ngoại trừ cán bộ quản lý)
C./ Nội dung giáo trình: (Giáo trình biên soạn được tham khảo từ tài liệu “An toàn vệ siinh lao động trong sử dụng điện”  tái bản lần thứ tư của Đăng Hữu Ngọ, tháng 3 năm 2015)
          Tên giáo án: Các quy định chung về an toàn điện (Tác hại của dòng điện, điện áp, điện trở ảnh hưởng đến con người.)
  C-1./ Nội dung 1: Tác hại của dòng điện, điện áp, điện trở ảnh hưởng đến con người.
Theo thống kê hàng năm tai nạn lao động xảy ra do điện chiếm 10 đến 20% tổng số vụ. Tai nạn do điện xảy ra trong các trường hợp sau:
Chạm vào vỏ kim loại của thiết bị điện bị hỏng cách điện.
Chạm vào vật dẫn điện mang điện áp.
Do điện áp bước, xuất hiện ở chỗ dòng điện đi vào đất.
Do hồ quang điện hoặc vi phạm khoảng cách an toàn.
Do điện tích tĩnh điện.
I./ Những yếu tố liên quan đến tai nạn về điện:
1./ Điện trở con người (Rng):
a./ Điện trở con người có thể thay đổi từ 1.000 đến 100.000 Ohm (đo khi U = 15V đến 20V).
Độ ẩm của da ảnh hường đến Rng hoặc độ dày của lớp da.
Da có thể chia thành 4 lớp tính từ ngoài vào: Lớp sừng, lớp da, da non, lớp mỡ.
b./ Khi diện tích da tiếp xúc vào vật dẫn điện càng lớn thì Rng càng nhỏ. Cụ thể như sau:
Diện tích da tiếp xúc =    8cm2 thì Rng = 7.000 Ohm
Diện tích da tiếp xúc =  24cm2 thì Rng = 3.300 Ohm
Diện tích da tiếp xúc = 400cm2 thì Rng = 1.000 Ohm
c./ Thời gian tác dụng dòng điện qua người càng lâu thì Rng càng giảm do da sẽ bị đốt nóng, cháy.
d./ Dòng điện ảnh hưởng đến Rng: Khi có dòng điện qua người thì da bị đốt nòng, mồ hôi thoát ra làm Rng giảm xuống.
e./ Điện áp rất ảnh hưởng đến Rng: Bởi vì ngoài hiện tượng điện phân còn có hiện tượng cho thủng. Với da mỏng hiện tượng chọc thủng đã có thể xuất hiện ở điện áp 10 đến 30V. Khi điện áp lớn hơn 250V hiện tương chọc thủng xuất hiện rõ ràng tương đương với người bị tróc hết lớp da ngoài.
f./ Các yếu tố sinh lý và môi trường xung quanh:
Điện trở của nam nữ, già trẻ, người mập ốm đều khác nhau và khả năng chịu đưng mỗi người khác nhau.
2./ Loại và trị số dòng điện:
Thực nghiệm người ta đã đo được tác hại của dòng điện như sau:
Dòng điện  (mA)
Tác dụng của dòng điện xoay chiều 50 đến 60Hz
Tác dụng của dòng điện một chiều
0,6 đến 1,5
Bắt đầu tê ngón tay
Không có cảm giác
2 đến 3
Ngón tay tê mạnh
Không có cảm giác
5 đến 7
Bắp thịt co lại và rung
Đau như kim châm, thấy nóng
8 đến 10
Tay đã khó rời vật mang điện, ngón tay, khớp tay lòng bàn tay thấy đau
Nóng tăng lên
20 đến 25
Tay không rời được vật mang điện, đau, khó thở
Nóng tăng lên, thịt co quắp lại nhưng chưa mạnh
20 đến 80
Thở bị tê liệt, tim bắt đầu đập mạnh
Nóng mạnh, bắp thịt co rút, khó thở
90 đến 100
Thở bị tê liệt, nếu kéo dài 3 giây tim có thể ngừng đập
Thở bị tê liệt
Qua bảng trên cho thấy dòng điện qua người càng lớn thì càng nguy hiểm.
Dòng điện bắt đầu gây nguy hiểm cho con người là 20 đến 25mA đối với xoay chiều và 50 đến 80mA đối với một chiều. Làm chết người là 100mA
Từ đó, hiện nay với dòng điện xoay chiều 50 đến 60Hz, trị số dòng điện an toàn bằng 10mA.
3./ Thời gian dòng điện qua người:
Thời gian tác dụng càng lâu thì Rng càng giảm bởi vì lớp da bị nóng lên và lớp sừng của da bị chọc thủng càng nhiều. Khi đó dòng điện qua người càng TĂNG lên.
Ngoài ra lưu ý rằng, trong một chu kỳ co dãn của tim kéo dài khoảng 1 giây, trong một chu kỳ có 0,1 giây Tim nghỉ làm việc (giữa trạng thấy Tim co và dãn) và thời điểm này Tim rất nhạy cảm với dòng điện.
4./ Đường đi của dòng điện:
Đường đi của dòng điện qua người quyết định nhiều đến tính mạng con người, cụ thể như sau:
TT
Đường đi của dòng điện
Phân lượng dòng điện tổng qua tim (%)
1
          Từ chân qua chân
0,4
2
Tay trái qua chân
3,7
3
Tay qua tay
3,3
4
Tay phải qua chân
6,7
5
Đầu qua chân
6,8
Như vậy số 4 và 5 có phân luông dòng qua tim lớn nhất, bởi vì dòng điện qua tim theo trục dọc.
5./ Tần số điện giật:
Khi tần số f tăng thì Rng tăng theo sẽ nguy hiểm, nhưng thực tế cho thấy tần số càng cao sự nguy hiểm càng thấp.
Tần số nguy hiểm đến con người là 50 đến 60Hz, các tần số cao hơn hoặc thấp hơn trị số trên thì mức độ nguy hiểm giảm xuống. Bởi vì, ở tần số đó (50 -:- 60Hz) các tế bào con người bị kích thích nhiều. Tham khảo bản thí nghiệm của Viện nghiên cứu Liên Xô thí nghiệm trên cơ thể con chó:
TT
Tần số (Hz)
Điện áp (V)
Số chó thí nghiệm (Con)
Xác suất chó bị chết (%)
1
50
117 đến 120
15
100
2
100
117 đến 120
20
45
3
125
100 đến 121
10
20
4
150
120 đến 125
10
0
(Thí nghiệm cho thấy Hz càng cao sự nguy hiểm chó chết càng thấp)
6./ Điện áp ảnh hưởng đến con người:
1./ Các vết bỏng hình thành thuộc vào điện áp hạ áp. Ở điện áp bé hơn 50V ít khi có vết bỏng; ở điện áp 220V thường tạo thành vết cả khi thời gian tiếp xúc với điện áp ngắn hơn 1 giây. Với điện áp lớn hơn 700V, da thường bị đánh thủng rất nhanh.
Vì vậy, điện áp xoay chiều an toàn là 42V trở xuống (theo quy trình ATĐ)
Các vết bỏng do điện hình thành bởi tác động NHIỆT. Vết bỏng là các chấm trắng hay đen, có khi cháy thành than. Tại vết bỏng điển trở của da tiến tới 0, nên dẫn điện tốt.
2./ Đối với điện cao áp (6kV, 10kV, 35kV, 110kV…) tai nạn do điện cao áp gây ra rất ít xảy ra trường hợp ngừng tim, tê liệt hô hấp bởi vì điện áp cao dòng điện xuất hiện trước khi người chạm vào dây điện. Nạn nhân chưa chạm vào dây điện thì hồ qua đã phát sinh và dòng điện qua người lớn đến vài Amper, nhưng dòng điện qua người chỉ vài % của giây,. Với thời gian dòng điện qua người rất ngắn nên rất ít khi ngừng tim, tê liệt hô hấp.
Tuy vậy không thể kết luận điện áp cao không gây nguy hiểm, vì dòng điện LỚN qua người ngắn nhưng sẽ đốt cháy cơ thể nghiệm trọng làm chết người.
   C-2./ Nội dung 2: Điện áp bước.
Điện áp bước xuất hiện ở chỗ dòng điện đi vào đất, khi người di chuyển trong vùng đất này sẽ xuất hiện điện áp bước giáng lên 2 bàn chân một điện áp, gây ra hiện tượng điện giật.
Biện pháp phòng tránh điện giật trong vùng có điện áp bước là: Nhảy cò cò hoặc chụm 2 chân nhảy ra ngoài. Càng xa điểm đường dây chạm đất điện áp giáng càng bé, khoảng cách > 20m thì điện áp =0.
Sơ đồ minh họa:

C-3./ Các bệnh tật do tai nạn điện gây ra:
- Các chứng bệnh tim (thường xảy ra);
- Các chứng bệnh biến đổi hệ thần kinh như thường gây choáng.
- Cháy da tứ chi.
- Các bệnh biến đổi với thận.
- Rối loạn nội tiết (ít gặp)
- Bệnh về mắt.
- Bệnh về thính giác.
- Các hậu quả khác như chấn thương xương sống, gãy xương.
D./ Bài học kinh nghiệm các tai nạn đã xảy ra:
1./ Rút kinh nghiệm tai nạn điện hạ áp giật chết người tại Chi nhánh điện Cao thế Kiên Giang, ngày 25 tháng 12 năm 2015.
Diễn biến: Nhóm công tác thay bóng đèn chiếu sáng trạm 110/22KV Rạch Giá, anh Hà Tiến Tài, sinh năm 1988 là điều hành viên leo lên trụ số 1 thay bóng đèn, anh Tạ Tiến Nam, trưởng kíp làm người giám sát. Sau khi anh Tài thực hiện xong, tay anh Tài cầm chóa đèn và đề nghị anh Nam đóng điện để kiểm tra. Anh Nam ra lệnh anh Thoại đóng aptomat tại nhà điều hành trạm, khi đóng aptomat tự động bật ra. Anh Tài bị điện giật ngất trên trụ.
Nguyên nhân: Anh Tài đấu nhầm dây pha vào phần vỏ của chóa đèn nên khi đóng aptomat anh Tài bị điện giật. Sau khi cấp cứu chỗ và chuyển anh Tài đến bệnh viện thì nạn nhân đã tử vong.
2./ Rút kinh nghiệm tai nạn điện hạ áp giật chết người tại chi nhánh điện Cai Lậy ngày 28 tháng 12 năm 1997.
Diễn biến: Nhóm công tác lắp đặt trạm mới, đã cắt điện và tiếp đất lưới hạ áp trạm công cộng. Nhưng còn đường dây hạ áp 220V giao chéo trạm khác đi ngang trụ làm việc. Lúc 11 giờ 30 người công nhân leo lên trạm làm việc tay nắm vào mối nối bị hở của đường dây giao chéo nên bị điện hạ áp giật chết trên trụ.
Nguyên nhân: Do mối nối bị tróc băng keo nhựa, tay phải người công nhân nắm vào mối nối. Dòng điện đi từ tay phải qua tay trái (tay ôm trụ điện) và qua chân, làm tay phải co quấp nắm chặt vào đường dây điện, dòng điện đi qua người làm ngưng tim, tê liệt hô hấp.
3./ Rút kinh nghiệm tai nạn điện hạ áp giật chết người tại Điện lực TP Hà Tĩnh, ngày 18/10/2015.
Diễn biến: Nhóm công tác sửa điện khách hàng theo LCT số 18/10/2015 do Ông Lê Thái Hòe giám sát và Ông Nguyễn Trọng Giáp, thực hiện công tác lúc 8 giờ 40. Sau khi sửa chữa dây trục hạ áp pha C tại trụ TB2 trạm biến áp Bắc Hà 1 xong. Anh Giáp leo xuống xử lý tiếp mối nối điện kế khách hàng tại trụ điện này; quá trình leo xuống anh Giáp chạm tay vào mối nối bị tróc vỏ pha B (anh đã tháo găng tay hạ áp) bị điện giật. Nhóm công tác cấp cứu tại chỗ và chuyển vào bệnh viện đến 15 giờ 55 cùng ngày thì tử vong.
Nguyên nhân: Do mối nối bị tróc vỏ, người nhóm công tác không kiểm tra, không mang găng tay hạ áp làm việc (găng tay vải). Công tác quản lý vận hành trạm điện không tốt không phát hiện mối nối tróc vỏ. Người công nhân không thử điện tất cả các dây trên trụ chưa có biện pháp phòng tránh tai nạn điện giật quá trình leo trụ.
3./ Cảnh báo chung về an toàn điện:
1./ Khi làm việc với thiết bị điện phải kiểm tra điện áp tất cả những vật kim loại, đường dây. Đường dây làm việc phải được cắt điện, thử điện tiếp đất. Thử điện bằng bút thử điện và khi tiếp xúc làm việc nên dùng lưng bàn tay gỏ nhẹ vào đường dây xem còn điện không.
2./ Không được sò vào vỏ thiết bị như vỏ tăng pho đèn, vỏ động cơ điện khi đóng điện nghiệm thu.
3./ Làm việc phải có 2 người, người giám sát luôn nhắc nhở an toàn điện.
4./ Tiếp cận điện cần phải mang găng tay cách điện, tránh sự chạm chạm.
5./ Khi tiếp xúc với thiết bị hoặc vật dụng mang điện như động cơ, tủ lạnh, máy nướng phải kiểm tra rò điện trước khi chạm vào.
6./ Khi sửa đèn loại đuôi vặn gồm một cực giữa chuôi và một cực nối võ chuôi đèn, phải thận trọng kiểm tra đấu đúng cực đèn hay không.
 Tự hỏi mình có điện không???


  • Website: Kỹ thuật - An toàn và thông tin tổng hợp dành cho người làm công tác ATLĐ.